Słowniki odmian języka potocznego w angielszczyźnie amerykańskiej i brytyjskiej

Słowniki stworzone przez prof. Macieja Widawskiego i dr Małgorzatę Kowalczyk są wynikiem wieloletnich prac i obserwacji złożoności języka brytyjskiego oraz amerykańskiego. Odmienność w mowie zależy przede wszystkim od położenia geograficznego oraz od uwarunkowań stylistycznych i środowiskowych, na co autorzy książek zwrócili szczególną uwagę, spisując leksykę najistotniejszych, potocznych frazeologizmów. Naukowcy wykorzystali badania przeprowadzone w Uniwersytecie WSB Merito w Gdańsku (dawniej Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku) oraz na University of California w okresie 1997-2021. Badania dotyczyły analizy dostępnych baz danych (z muzyki, filmów, telewizji, prasy, Internetu i konwersacji) oraz prac terenowych. Opis zebranych danych, tłumaczenie i analiza, bazowały na metodologii leksykografii i socjolingwistyki.

Są to pierwsze w Polsce słowniki poświęcone brytyjskim i amerykańskim potocznym wyrażeniom, stosowanym na co dzień, zarówno w krajach, z których te wyrażenia pochodzą jak i wszędzie tam, gdzie występuje język angielski. Słowniki mają swoje zastosowanie w obszarach edukacji, kultury oraz praktyki zawodowej lingwistów i tłumaczy, a także dla osób, które chcą poprawić swoją funkcjonalną znajomość angielszczyzny potocznej. Każdy słownik składa się z ok. 500 haseł i 1700 przykładów, zawierających informacje gramatyczne i stylistyczne, potoczne odpowiedniki polskie i definicje wraz z kontekstowymi przykładami użycia, łącząc funkcjonalność z naukowością.

Uwarunkowanie społeczne znacząco wpływa na ewolucję językową każdej narodowości. Naddanie słowom informacji społecznych, psychologicznych, stylistycznych czy kulturowych tworzy leksykę potoczną, która stanowi aż 20% słownictwa języka, na którą składają kolokwializmy i slang. Nowopowstałe wyrażenia zostały uporządkowane w aspektach: klasyfikacji, struktury, znaczeń, funkcji, tematów i geografii.

Słowniki znajdują zastosowanie przede wszystkim w edukacji i w praktyce zawodowej tłumaczy. Istotne jest, aby uczniowie mieli szansę zapoznać się z żywym językiem, dzięki czemu zwiększają swoje kompetencje językowe i potrafią lepiej odczytać kontekst wypowiedzi. Jedną ze szkół językowych, która wykorzystała wyniki badań w swojej działalności translatorskiej, była Szkoła Językowa Prestige Lingua, która potwierdziła wykorzystanie wyników badań prof. Widawskiego i dr Kowalczyk. Wśród korzyści, jakie zostały zauważone po wdrożeniu pracy ze słownikami należy wskazać m.in. praktyczną znajomość angielszczyzny wśród kadry i słuchaczy, podniesienie jakości nauczania angielszczyzny o tzw. Sociolinguistic awareness (rozróżnianie stylistyczne leksyki) oraz poszerzenie tematyki kursów językowych.

Dla praktyków słowniki są kompendium wiedzy niezbędnym do tłumaczenia tekstów silnie uwarunkowanych społecznie oraz przy specyficznych sformułowaniach, używanych na konkretnych obszarach geograficznych. Biuro tłumaczeń i nauki języka angielskiego Egreria potwierdziło dzięki wykorzystaniu wyników badań prof. Widawskiego i dr Kowalczyk zwiększenie sprawności językowej, podniesienie umiejętności komunikacyjnych i społeczno-kulturowych oraz zwiększenie zakresu leksyki o wyrażenia potoczne. Dzięki pracy ze słownikami biuro tłumaczeń świadczy usługi lepszej jakości oraz poszerzyło zakres oferowanych przekładów o teksty zawierające leksykę potoczną, różnych odmian.

Wspomniane słowniki są kontynuacją pionierskich publikacji prof. Widawskiego i dr Kowalczyk, na których opiera się prowadzona działalność naukowa. Już w 1992 roku powstał Słownik slangu i potocznej angielszczyzny, następnie w 2004 roku Słowniki angielszczyzny brytyjskiej i amerykańskiej, kolejno w 2010 roku, prof. Widawski wydał książkę Slang UG. Słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego, do której odwoływał się w swoim wykładzie „Polszczyzna najmłodszych pokoleń” prof. Miodek. Przełomowym momentem było wydanie pierwszej na świecie książki poświęconej potocznej odmianie angielszczyzny afroamerykańskiej pt. African American Slang, o której napisało najbardziej wpływowe radio publiczne w USA National Public Radio w artykule „When The 'Hustle' Isn't Enough”.

O zasadności badań nad nowomową, slangiem i wulgaryzmami powstał również artykuł w tygodniku Polityka „Polacy klną jak szewcy. Dlaczego tak bardzo lubimy wulgaryzmy?”. Przytoczone publikacje wypełniają niszę powstałą w badaniach nad potocznie używanymi sformułowaniami, opisanymi w sposób systemowy i praktyczny. Badania finansowane były m.in. z grantów Fulbright Foundation i Santander na uniwersytetach Columbia i Harvard (2009 – 2013), Stanford i University od California Berkeley (2013-2019).